Και τα εντομοκτόνα έχουν την ιστορία τους.

 Εντομοκτόνο ονομάζεται οποιαδήποτε τοξική ουσία χρησιμοποιείται για την εξόντωση των εντόμων. Τα εντομοκτόνα χρησιμοποιούνται κυρίως για να εξοντώνουν έντομα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές στις καλλιέργειες ή να είναι φορείς επικίνδυνων ασθενειών για την ατομική αλλά και τη δημόσια υγεία. Τα εντομοκτόνα διακρίνονται ανάλογα με την προέλευση, σε φυσικά ή συνθετικά, ανάλογα με  τη χρήση, σε γεωργικά και οικιακά, ανάλογα με τη χημική τους σύσταση, την τοξικολογική τους δράση αλλά και τον τρόπο δράσης τους, αν δρουν δηλαδή στο πεπτικό σύστημα, στο αναπνευστικό ή διεισδύουν μέσω επαφής με το σώμα.

Διακρίνονται ακόμη σε οργανικά συνθετικά εντομοκτόνα και σε ανόργανα.

Ιστορικά στοιχεία

Ως πρώτο εντομοκτόνο χρησιμοποιήθηκε το φυσικό θείο (θειάφι), σε μορφή σκόνης επάνω στα φύλλα των φυτών - αναφέρεται χρήση του από τους Σουμέριους ήδη από το 4500 π.χ. Πολύ αργότερα άρχισαν να χρησιμοποιούνται τοξικές ουσίες, όπως το αρσενικό και ενώσεις του υδραργύρου και του μολύβδου. Στην Κίνα οι καλλιεργητές χρησιμοποίησαν άλλα έντομα, όπως μυρμήγκια για να εκδιώξουν τα βλαβερά, ενώ σε όλες τις περιοχές προσπαθούσαν να διώξουν τις ακρίδες κάνοντας ισχυρό θόρυβο. Τον 17ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε η νικοτίνη που εξάγονταν από τα φύλλα του καπνού, ενώ τον 19ο αιώνα γενικεύτηκε η χρήση του, που παράγεται από το χρυσάνθεμο και η ροτενόνη που εξάγεται από τις ρίζες τροπικών φυτών.

Το DDT (διχλωροδιφαινυλοτριχλωροαιθάνιο), συντέθηκε για πρώτη φορά το 1874, του οποίου όμως οι εντομοκτόνες ιδιότητες παρέμειναν άγνωστες μέχρι το 1939. Τις εντομοκτόνες ιδιότητες του DDT ανακάλυψε ο Ελβετός χημικός Paul Hermann Muller, ο οποίος το 1948 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής γι' αυτή του την ανακάλυψη. Το DDT χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα για την καταπολέμηση των εντόμων (φορέων) που μετέδιδαν την ελονοσία και τύφο κατά το δεύτερο ήμισυ του Β’ παγκοσμίου Πολέμου από τις συμμαχικές δυνάμεις, ενώ από το 1945 και ύστερα κυκλοφόρησε και για αγροτική - οικιακή χρήση. 

Στην Ελλάδα έγινε περισσότερο γνωστό ως "φλιτ". Αντίστοιχα οι Γερμανοί είχαν εφεύρει εντομοκτόνο για την προστασία των καλλιεργειών από τα έντομα, την απεντόμωση χώρων, όπως αποθήκες και μαζικά μέσα μεταφοράς, αλλά και την απολύμανση ρούχων από παρασιτικά έντομα όπως οι ψείρες, οι κοριοί και τα τσιμπούρια. Το ονόμασαν Κυκλώνα Β (Zyklon B). Το εντομοκτόνο αυτό, το οποίο είχε ως βάση το υδροκυάνιο, αλλά κυκλοφορούσε σε στερεή μορφή, ήταν τοξικό για όλους τους ζωικούς οργανισμούς γι' αυτό και κυκλοφορούσε στο εμπόριο με ισχυρή και χαρακτηριστική οσμή, ώστε να αποφεύγεται η εισπνοή του. Στην έκδοσή του χωρίς την προειδοποιητική οσμή ("ohne Warnstoff") οι Ναζί το χρησιμοποίησαν ως δηλητηριώδη ουσία στους θαλάμους αερίων των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης.

Μετά την χρήση του DDT γενικεύτηκε η χρήση των οργανοχλωριούχων εντομοκτόνων. Ωστόσο, έρευνες για το DDT και την επίδρασή του στην ανθρώπινη υγεία είχαν ξεκινήσει ήδη από το 1940, αλλά ελάχιστη σημασία δόθηκε στα αποτελέσματα των ερευνών αυτών. Μόλις το 1950 η κυβέρνηση στις ΗΠΑ άρχισε να εξετάζει τη λήψη μέτρων κατά της αλόγιστης χρήσης του, η οποία είχε οδηγήσει όχι μόνο στον περιορισμό της αποτελεσματικότητάς του, αλλά και σε περιβαλλοντικά προβλήματα και σε επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία. Το 1955 ο ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) ξεκίνησε παγκόσμια εκστρατεία κατά της ελονοσίας βασιζόμενη κυρίως στο DDT, για να καταπολεμήσει τα κουνούπια, κύριους φορείς της νόσου. Το 1957, όμως, στις ΗΠΑ, οι Τάιμς της Νέας Υόρκης δημοσίευσαν ένα άρθρο για την ανεπιτυχή προσπάθεια περιορισμού της χρήσης του DDT σε κομητεία της Ν. Υόρκης. Το άρθρο αυτό τράβηξε την προσοχή της βιολόγου - συγγραφέως Rachel Carson, την οποία ο εκδότης των Τάιμς ενθάρρυνε να γράψει ένα άρθρο πάνω στο θέμα. 

 Η Carson άρχισε να γράφει το άρθρο, το οποίο τελικά κατέληξε στο περίφημο βιβλίοτης ’’H σιωπηλή άνοιξη’’ (Silent Spring, 1962). Στο βιβλίο αυτό η Carson καταφερόταν – με επιχειρήματα - εναντίον όλων των εντομοκτόνων (περιλαμβανομένου και του DDT) και των φυτοφαρμάκων, καθώς προκαλούσαν περιβαλλοντικά προβλήματα, κατέστρεφαν τη φύση και δημιουργούσαν σοβαρά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία. Το βιβλίο αυτό αποτέλεσε το έναυσμα του περιβαλλοντικού κινήματος στις ΗΠΑ. Ο τότε πρόεδρος Τζων Κέννεντυ συνέστησε μια επιτροπή διερεύνησης του προβλήματος, η οποία κατέληξε σε συμπεράσματα σχεδόν ίδια με αυτά της Carson. Ως αποτέλεσμα, η αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) απαγόρευσε την χρήση του DDT και, ύστερα από αρκετές δικαστικές διαμάχες, η απαγόρευση οριστικοποιήθηκε το 1973 με απόφαση του εφετείου της περιφέρειας της Columbia.

Πηγή: www.engene.gr

Δεν τελειώσαμε. Υπάρχει και συνέχεια…