"Monsanto, ένας γενετικός εφιάλτης" της Marie Monique Robin

Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και διεθνώς, έχει ξεσπάσει μια βαθιά και παρατεταμένη κρίση, η οποία συνοδεύεται και από άλλες παράπλευρες κρίσεις που έχουν τις ίδιες ή παρόμοιες αιτίες, όπως η κρίση ενέργειας, κλιματικών αλλαγών, διατροφική κρίση, κά. Η θεματική του βιβλίου «Φάκελος Monsanto, ένας γενετικός εφιάλτης»*, αγγίζει μια ουσιαστική πτυχή της κρίσης, της διατροφικής αλυσίδας, που μια από τις εκφάνσεις της είναι η παραγωγή διαγονιδιακών αγροτικών προϊόντων με χρήση «γενετικών τροποποιημένων οργανισμών» (ΓΤΟ). Πρωτεργάτες αυτής της κρίσης είναι οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και η ασυδοσία των πολυεθνικών εταιριών του «καρτέλ της βιοτεχνολογίας».

1. Monsanto, αποκρουστικό πρόσωπο μονοπωλιακής ασυδοσίας

Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο της Μ.Μ.Robin, αναρωτιέται αν υπάρχει παρανομία που η Monsanto δεν έχει κάνει.! Παραπλανητική διαφήμιση, παραποίηση εγγράφων, κρυψίνοια, συγκάλυψη, παραπληροφόρηση, προβολή μισής αλήθειας, χαλκευμένες μελέτες, φίμωση ερευνητών, λαθρεμπόριο ΓΤΟ, τρομοκρατία, επιθέσεις, δωροδοκία, εκβιασμοί, ανακρίσεις, απειλές, δικαστικές διενέξεις, διώξεις, αντίποινα, καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης, βλαβερές δράσεις κατά ανθρώπινης υγείας, μικροπαραγωγών, καταναλωτών, λαών και περιβάλλοντος.!!

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αρχή του βιβλίου, βάζοντας σε «μηχανή αναζήτησης» στο διαδίκτυο τη λέξη «μόλυνση» το όνομα της Monsanto αναφέρεται 343.000, τη λέξη «εγκληματικός» αναφέρεται 165.000, τη «διαφθορά» 129.000, τη «νόθευση επιστημονικών δεδομένων» 115.000…!!! κοκ. Όλα αυτά αρχίζουν και τελειώνουν με ένα στόχο….το μέγιστο κέρδος, δικαιώνοντας τον Μαρξ που λέει…..ότι για το κεφάλαιο προκειμένου να πετύχει το μέγιστο κέρδος δεν υπάρχει έγκλημα που να μην κάνει.!

2. Διατροφική αλυσίδα, Βιοτεχνολογία και βιοηθική

Το μοντέλο της βιομηχανικής γεωργίας που αναπτύχθηκε στον 20ον αιώνα (εκμηχάνιση, πλατιά χρήση αγροχημικών, εντατική παραγωγή, κά), υποσχέθηκε πολλά….έκανε πολύ λιγότερα….ενώ δημιούργησε πάρα πολλά προβλήματα. Υπερσυγκέντρωση παραγωγής, εξάλειψη μικροπαραγωγών, πτώση ποιότητας τροφίμων, καταστροφές στο περιβάλλον και βιοποικιλότητα, κά. Αν η κοινή λογική λέει να αναζητήσουμε τρόπους υπέρβασης των αρνητικών….η μετάβαση στο μοντέλο της παραγωγής διαγονιδιακών ή «μεταλλαγμένων» τροφίμων…..είναι σε αντίθετη κατεύθυνση…..και επιδεινώνει τα προβλήματα. Κατά συνέπεια προκύπτει μεταξύ άλλων, σοβαρό πρόβλημα βιοηθικής στην ανάπτυξη των διαγονιδιακών καλλιεργειών.

Άλλο επιστημονική έρευνα μέσα σε εργαστήρια και άλλο πειράματα στην ανοικτή φύση που οι συνέπειες είναι μη αναστρέψιμες..! Πολύ περισσότερο που συγκεκριμένες μελέτες αποκαλύπτουν ότι οι ΓΤΟ, δεν διασφαλίζουν ούτε την ανθρώπινη υγεία, ούτε τη βιοποικιλότητα, ούτε προσφέρουν κανένα ιδιαίτερο πλεονέκτημα σε παραγωγούς και καταναλωτές, ούτε αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του υποσιτισμού και της πείνας, ούτε τίποτα άλλο, παρά μόνο τα κέρδη του «καρτέλ βιοτεχνολογίας», δέκα μεγάλων πολυεθνικών, της Monsanto, Syngenta, Bayer, Dupont, Group Limagrain, Sakata, KWS, Delta & Pine Line, κά. Επί πλέον «πατεντάροντας» την κληρονομιά της φύσης, ασκούν «βιοπειρατία», επιχειρώντας μέσα από τον έλεγχο των σπόρων και του γενετικού υλικού, να υποτάξουν παραγωγούς, καταναλωτές, χώρες και λαούς, μετατρέποντας την διατροφική εξάρτηση σε οικονομική και πολιτική εξάρτηση.

Όλα τα «στερεότυπα» της Monsanto, με προμετωπίδα ότι τα «διαγονιδιακά τρόφιμα» είναι «σχεδόν ισοδύναμα με τα κανονικά», ότι προσφέρουν τάχα στους παραγωγούς μεγαλύτερες αποδόσεις, μικρότερο κόστος, μεγαλύτερο εισόδημα, λιγότερα φυτοφάρμακα, επιβαρύνουν λιγότερο το περιβάλλον, λύνουν το πρόβλημα της πείνας στον πλανήτη…και «εν πολλοίς» είναι για……πάσα νόσο, όλα αυτά είναι εντελώς παραπλανητικά. Μάλιστα από καθαρά επιστημονική-ερευνητική άποψη, η μεταφορά γονιδίου στο «γένωμα» ενός φυτού γίνεται σε τυχαία θέση και δημιουργεί παρενέργειες που δεν έχουν σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Πρόκειται για το λεγόμενο «αποτέλεσμα θέσης» (position effect). Άρα η χρήση ΓΤΟ, οδηγεί μοιραία σε τερατογεννήσεις με απροσδιόριστες συνέπειες στην πανίδα, στη χλωρίδα και στον άνθρωπο.! Και μόνο να διαβάσει κανείς το δράμα των ινδών αγροτών που αυτοκτονούν κατά χιλιάδες προκειμένου να απαλλαγούν από τα χρέη στην Monsanto, τις διαδικασίες «σογιοποίησης» των χωρών της Λατινικής Αμερικής με τη βίαια εκτόπιση μικροαγροτών από μπράβους της Monsanto (θυμίζουν καταστάσεις «άγριας δύσης» με καουμπόϋδες και ινδιάνους), με την παράνομη επέκταση της καλλιέργειας μεταλλαγμένων προϊόντων, κυρίως σόγιας, είναι αρκετά για να πάρει κάποιος…..τα βουνά.!!

3. Lobbing, πολυεθνικές, δημοκρατία,

Σοβαρός παράγοντας ενίσχυσης της ασυδοσίας της Monsanto και γενικά των πολυεθνικών είναι οι πρακτικές lobbing. Πρόκειται για επίσημη «διαπλοκή συμφερόντων», μεταξύ οικονομικής, γραφειοκρατικής και πολιτικής ελίτ. Πρόκειται για το φαινόμενο με τις «περιστρεφόμενες πόρτες» όπου ανώτερα στελέχη ιδιωτικών επιχειρήσεων γίνονται ανώτερα στελέχη της κρατικής διοίκησης και αντίστροφα. Η Μ.Μ.Robin, δίνει πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τις διασυνδέσεις ανθρώπων της Monsanto. Στη σελ.248 διαβάζουμε ότι οι χορηγίες της Monsanto στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ΗΠΑ επί προέδρου Τζ.Μπους, στο διάστημα 1998-2001 ανήλθαν σε 21 εκατ.δολλάρια, ενώ τέσσερα σημαντικά υπουργεία βρίσκονταν στα χέρια της Monsanto. Ο υπουργός δικαιοσύνης Τζον Ασκροφτ, ο υπουργός υγείας Τόμι Τόμσον, η υπουργός Γεωργία Αν Βένεμαν και ο υπουργός Άμυνας Ντόναλντ Ραμσφελντ. Όλοι είτε είχαν πάρει χορηγίες είτε είχαν δουλέψει απ’ ευθείας για τη Monsanto. Οι «περιστρεφόμενες θύρες» δουλεύουν προς τέσσερις κατευθύνσεις. Προς το Λευκό Οίκο, πρώην μέλη Κογκρέσου που έγιναν λομπίστες της Monsanto, από κρατικές υπηρεσίες προς τη Monsanto, όπως και αντίστροφα.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Monsanto, που αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση χρηματιστικού κεφαλαίου. Το 2006, σύμφωνα με τα στοιχεία σελ. 496, κύριοι μέτοχοι ήταν a) Fidelity Investment (9,1%), Axa (6,1%), Deutsche Bank (3,6%), Primecap Management (3,6%), State Street Cor.(3%), Barclays Bank (3%), Morgan Stanley (2,9%), Goldman Sachs (2,7%), Vanguard Group (2,5%), Lord Abbett & Co (2,4%), American Century Investment Management (2,4%), General Electric (2,3%).

4. Η πολιτική της ΕΕ στους ΓΤΟ

Ανάλογα φαινόμενα lobbing έχουμε και στην ΕΕ, ιδιαίτερα στην EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων), με οκτώ επιστημονικές επιτροπές από τις οποίες η μία για τα «μεταλλαγμένα» στην οποία κυριαρχούν άνθρωποι της Monsanto (σελ. 504). Χάρις σε αυτές τις διασυνδέσεις η EFSA κάνει συστηματικές πλάτες στη Monsanto και λειτουργεί σαν «βαποράκι» για προώθηση των διαγονιδιακών προϊόντων. Η ίδια η νομοθεσία της ΕΕ, με τα κενά και τα παράθυρα που αφήνει, διευκολύνει την προώθηση των μεταλλαγμένων. Η ιχνηλασιμότητα και σήμανση δεν εφαρμόζεται για τα κτηνοτροφικά προϊόντα, ενώ προωθεί τις «ελεύθερες ζώνες» καλλιέργειας που δεν αποτρέπουν την επιμόλυνση της συμβατικής και βιολογικής γεωργίας από ΓΤΟ. Επίσης ανέχεται κατώτατο όριο επιμόλυνσης σπόρων και τροφίμων αντί για μηδενική ανοχή και αρνείται να εφαρμόζει Διεθνές Πρωτόκολλο για τη Βιοασφάλεια παρ’ ότι το έχει εγκρίνει ως ΕΕ.

5. Εναλλακτική πολιτική αυτοδυναμίας τροφίμων

Το θέμα των μεταλλαγμένων φέρνει στο προσκήνιο το μεγάλο ζήτημα του ελέγχου της ποιότητας τροφίμων σε όλη την τροφική αλυσίδα, τον έλεγχο της δράσης των πολυεθνικών, την ανάγκη στήριξης της οικογενειακής γεωργίας, την κατάργηση του ντάμπινγκ κατά των αναπτυσσομένων χωρών, την ενίσχυση της παραγωγής τοπικών και παραδοσιακών προϊόντων, την ανάπτυξη των βιολογικής παραγωγής, τη διασφάλιση του δικαιώματος των παραγωγών στους σπόρους, την προστασία της βιοποικιλότητας, του περιβάλλοντος, κά. Όλα αυτά συνοψίζονται στην εναλλακτική πολιτική της αυτοδυναμίας τροφίμων (food sovereignty), που αποτελεί τη βάση της οικοσοσιαλιστικής προοπτικής.

6. Κίνημα αντίστασης κατά των ΓΤΟ, διεθνώς και Ελλάδα

Διαβάζοντας το βιβλίο της Μ.Μ.Robin, ένα πραγματικό εγχειρίδιο «μάχιμης δημοσιογραφίας», διαπιστώνουμε ένα μεγάλο πλούτο εμπειριών του αγώνα των απλών πολιτών, επιστημόνων, κοινωνικών οργανώσεων, κατά της δράσης της Monsanto. Στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία είχαμε μια πολύ θετική εμπειρία αυτού του αγώνα. Χάρις στο κίνημα κατά των μεταλλαγμένων, όλες οι ΝΑ της χώρας ανακήρυξαν τις περιοχές τους ελεύθερες ζώνες από μεταλλαγμένα. Βέβαια η διακήρυξη από την πραγματικότητα απέχει πολύ. Παρ’ ότι στην Ελλάδα δεν παράγονται μεταλλαγμένα, ωστόσο κυκλοφορούν παράνομα ως εισαγόμενα είτε χρησιμοποιούν μεταλλαγμένες ζωοτροφές, στα οποία δεν εφαρμόζεται η ιχνηλασιμότητα, η σήμανση, και ο συστηματικός έλεγχος.

Αν κάτι χρειάζεται να τονίσουμε με αφορμή τη δημοσίευση του συγκεκριμένου βιβλίου, είναι να αναδείξουμε γενικούς και ειδικούς στόχους της πάλης κατά των μεταλλαγμένων. Εφαρμογή Πρωτοκόλλου Καρθαγένης για τη Βιοασφάλειας, εφαρμογή της σήμανσης και της ιχνηλασιμότητας σε όλα τα τρόφιμα, απαλλαγή από τα lobby των κυβερνητικών υπηρεσιών ιδιαίτερα στην ΕΕ, στήριξη της παραγωγής παραδοσιακών και βιολογικών προϊόντων, ειδικά μέτρα στήριξης της οικογενειακής γεωργίας, εξασφάλιση δικαιώματος παραγωγών να κατακρατούν μέρος της σοδειάς για σπόρο, απαγόρευση ΓΤΟ στην παραγωγή τροφίμων και ζωοτροφών, προστασία βιοποικιλότητας, ισότιμες σχέσεις με τις αναπτυσσόμενες χώρες, προστασία των καταναλωτών από μονοπωλιακές τιμές στα τρόφιμα, ενίσχυση καταναλωτικών οργανώσεων και συνεταιρισμών στην παραγωγή, διακίνηση, επεξεργασία και εμπορία τροφίμων, κά. Σημαντικός παράγοντας για την προώθηση των πιο πάνω είναι ο συντονισμός δράσης του κινήματος καταναλωτών, με εργατικές, επιστημονικές, περιβαλλοντικές και γενικά κοινωνικές οργανώσεις, να αποτρέψουμε τη δικτατορική επιβολή των μεταλλαγμένων που επιδιώκει η Monsanto, τα οποία… «εν τέλει» δεν ωφελούν ούτε παραγωγούς, ούτε καταναλωτές, ούτε λαούς, ούτε τη βιοποικιλότητα, παρά μόνο το κέρδος των πολυεθνικών.

Γιάννης Τόλιος,

διδάκτορας οικονομικών επιστημών

Αντιπρόεδρος του ΔΣ της ΒΙΟΖΩ

* Το βιβλίο «Φάκελος Monsanto, ένας γενετικός εφιάλτης» της Marie-Monique Robin, εκδόσεων «Πάπυρος», 2010, σελίδες 540