Φράουλες ή μούσμουλα;

 Φράουλες, οι βεντέτες.

Αποτελούν χαρακτηριστικό κέντημα στο μαντίλι της Δυσδαιμόνας στον Oθέλλο, έχουν γίνει ταινία από τον Ingmar Bergman («Άγριες Φράουλες») και στο Βέλγιο υπάρχει μουσείο αφιερωμένο σε αυτές. Παραπέμπουν σε στιγμές απόλαυσης, έχουν το χρώμα του πάθους και θυμίζουν καρδιά. Το άρωμά τους είναι χαρακτηριστικό και χρησιμοποιείται συχνά στην παρασκευή αρωμάτων και καλλυντικών. Είναι γλυκές και ζουμερές, τρώγονται σκέτες, με ζάχαρη, γιαούρτι ή σαντιγί, και φυσικά συνδυάζονται τέλεια με σοκολάτα ή ένα ποτήρι σαμπάνια. Εντρυφήστε, λοιπόν, στα μυστικά του καρπού του πάθους και γευτείτε όσα έχει να σας προσφέρει.
Μια κόκκινη ιστορία
Στη Γηραιά ήπειρο, οι πρώτες καλλιέργειες άγριας φράουλας άρχισαν το Μεσαίωνα στη Ρώμη και η μόνη γνωστή ποικιλία την περίοδο αυτή προερχόταν από τις Άλπεις. Σημαντικές αλλαγές στην καλλιέργειά της παρατηρήθηκαν όταν στην Ευρώπη ήρθαν οι πολύ μεγαλύτερες αμερικανικές φράουλες και στη συνέχεια οι ποικιλίες από τη Χιλή, που οι συνεχείς διασταυρώσεις τους οδήγησαν περίπου στις τωρινές φράουλες. Στις μέ-ρες μας, τη μεγαλύτερη παραγωγή φράουλας στον κόσμο έχουν οι ΗΠΑ, ενώ στη χώρα μας ιδιαίτερα δημοφιλής είναι η ευρωπαϊκή φράουλα, που τη βρίσκουμε και αυτοφυή σε διάφορες περιοχές.

Πότε να πείτε όχι στις φράουλες
Η κατανάλωση φράουλας δεν ενδείκνυται σε περιπτώσεις έλκους, φλεγμονής των εντέρων και σπαστικής κολίτιδας, ενώ μπορεί να ευθύνεται για αλλεργικά εξανθήματα, εξαιτίας του χνουδιού που έχει στην επιφάνειά της. Προσοχή στην κατανάλωσή της πρέπει να δίνουν και όσοι πάσχουν από νεφρική νόσο, θυρεοειδή ή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη χοληδόχο κύστη και δεν παίρνουν φάρμακα.

Το φυτό του πάθους
Ανήκει στην οικογένεια Rosaceae, στο γένος Fragaria, και είναι φυτό μικρό - συνήθως έρπον και πολυετές, αν και η εντατική καλλιέργεια το έχει πια μετατρέψει σε μονοετές. Υπάρχει άγρια και ήμερη, με τον καρπό της πρώτης να είναι πιο μικρός, αρωματικός και γλυκός. Η φραουλιά ανθίζει από το Μάιο ως τον Ιούλιο και οι καρποί της ωριμάζουν το καλοκαίρι. Ωστόσο, υπάρχουν ποικιλίες που δίνουν καρπούς όλο το χρόνο. Το φυτό αντέχει στις χαμηλές θερμοκρασίες και προσαρμόζεται σε όλα τα είδη χώματος. Όμως, μια απότομη αλλαγή της θερμοκρασίας, ένας παγετός, οι πολλές βροχές και η ξηρασία μπορεί να το βλάψουν, ενώ είναι ευαίσθητο στους ρύπους.

Tip
Τα αντιοξειδωτικά της φράουλας και η βιταμίνη Α, για να απορροφηθούν καλύτερα από τον οργανισμό μας, χρειάζονται την παρουσία λιπαρής ύλης. Τα σνακ που σας προτείνουμε, λοιπόν, αποτελούν ισορροπημένες επιλογές για ένα καλό σνακ!
n 1 γιαούρτι (2% λιπαρά) με φράουλες και ανάλατους ξηρούς καρπούς.
n Μιλκσέικ με φράουλες και μπισκότα. Χτυπήστε 1 ποτήρι γάλα
(1,5% λιπαρά) με φράουλες και μπισκότα ολικής άλεσης.
n 1 ποτήρι γάλα (1,5% λιπαρά) με δημητριακά και φράουλες.
n 1 φέτα ψωμί ή 2 cream crackers με 1 φέτα άπαχο τυρί και 4 -5 φράουλες

Ενεργητικές ιδιότητες... στο κόκκινο!
O καρπός, τα φύλλα και οι ρίζες της φράουλας χρησιμοποιούνται ως φάρμακο εδώ και αιώνες. Μάλιστα, χρησίμευαν στην παρασκευή φαρμάκων για τη διάρροια, χωνευτικών, λοσιόν για το δέρμα, επιθεμάτων για τα εγκαύματα, ενώ ο χυμός της χρησιμοποιούνταν στη λεύκανση των δοντιών. Της έχουν αποδοθεί αντιοξειδωτικές, αντικαρκινικές, αντιφλεγμονώδεις και καρδιοτονωτικές ιδιότητες, χάρη στη μεγάλη περιεκτικότητά της σε φαινόλες (με κυρίαρχες τις ανθοκυανίνες, που της δίνουν το κόκκινο χρώμα) και βιταμίνες Α και C, ενώ περιέχει λουτεΐνη και ζεαξανθίνη, ουσίες γνωστές για την ευεργετική τους δράση στην όραση. Θεωρείται ευεργετική για όσους έχουν αναιμία και υπέρταση και όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα από ρευματισμούς και χολή. Επιπλέον, περιορίζει τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης, των καρδιαγγειακών παθήσεων, της αρθρίτιδας, και επηρεάζει θετικά την ισορροπία των υγρών του σώματος και της αρτηριακής πίεσης. Βοηθάει στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, επειδή είναι πλούσια πηγή φυτικών ινών, έχει καθαρτική, αιμοστατική, διουρητική και μαλακτική δράση και συμβάλλει στην αποτοξίνωση του οργανισμού. Τέλος, χρησιμοποιείται σε καλλυντικά, αφού τονώνει και κάνει πιο απαλή την επιδερμίδα.
«Ναι μεν, αλλά...»
Μπορεί οι φράουλες να έχουν πολλά να μας προσφέρουν, πρόκειται όμως για μια από τις πιο επιβαρημένες με φυτοφάρμακα τροφές. Είναι λοιπόν προτιμότερο να επιλέγετε τις βιολογικές, ακόμα και αν αγοράζετε λιγότερες επειδή κοστίζουν λίγο περισσότερο. Όσο για την επιλογή, προσέχετε να μην έχουν ζαρώματα και κακώσεις, να είναι καθαρές, ομοιόμορφες, με λαμπερό χρώμα, πράσινα φυλλαράκια στην κορυφή και ευδιάκριτες μικρές τρίχες στην επιφάνειά τους. Αγοράζετε όσες έχουν από μικρό μέχρι φυσιολογικό μέγεθος και φυσικά τόσες όσες θα καταναλώσετε άμεσα. Τέλος, είναι καλύτερο να τις καταναλώνετε στην εποχή τους, καθώς το υπόλοιπο διάστημα οι ποικιλίες διεγείρονται τεχνητά.
OΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
● Oι φράουλες είναι ευαίσθητο φρούτο, γι’ αυτό καλό είναι να τις καταναλώνετε το συντομότερο δυνατόν και να μην τις αφήνετε σε θερμοκρασία δωματίου περισσότερο από μερικές ώρες. Μπορείτε, ωστόσο, να τις διατηρήσετε ολόκληρες με το πράσινο φυλλαράκι τους -αν προηγουμένως δεν τις έχετε πλύνει- σε γυάλινο αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο μέχρι και δύο ημέρες. Αν και η κατάψυξη δεν συνιστάται, μπορείτε, αν θέλετε, να τις βάλετε σε ένα δίσκο τη μια δίπλα στην άλλη, να τις αφήσετε στην κατάψυξη και μόλις παγώσουν, να τις βάλετε στα ειδικά σακουλάκια για τρόφιμα.
● Για να μη χάσουν το άρωμα και το χρώμα τους, είναι προτιμότερο να τις βάζετε σε σουρωτήρι και να τις πλένετε με άφθονο νερό μαζί με τα κοτσανάκια τους, χωρίς να τις αφήνετε να μουλιάσουν. Φροντίστε να τις πλένετε όταν είναι να τις χρησιμοποιήσετε.

Διατροφική αξία

(1 φλιτζάνι ολόκληρες ωμές φράουλες, περίπου 140 γρ.)
Ενέργεια 46 kcal
Πρωτεΐνες 0,96 γρ.
Υδατάνθρακες 11,06 γρ.
Φυτικές ίνες 2,9 γρ.
Σίδηρος 0,59 mg
Νάτριο 1 mg
Ασβέστιο 23 mg
Μαγνήσιο 19 mg
Φώσφορος 35 mg
Βιταμίνη A 17 IU
Βιταμίνη C 84,7 mg
Κάλιο 220 mg
Νιασίνη 0,556 mg

Μούσμουλα, τα καταφρονεμένα.

Τα ανοιξιάτικα φρούτα που βρίσκουμε εύκολα και συχνά και συνηθίσαμε να τα «προσπερνάμε», αγνοώντας την αξία τους.
Ζουμερά, με γεύση αψιά και γλυκιά μαζί, αλλά σίγουρα ιδιαίτερη,  τα  μούσμουλα ή μέσκουλα,  ή δέσπιλα είναι  φρούτα πλούσια σε βιταμίνες, σε μέταλλα και αντιοξειδωτικά. Είναι  φρούτα, που προέρχονται από τα ορεινά, καταπράσινα δάση  της  βροχερής Νοτιοανατολικής Κίνας. Από ‘κει εξαπλώθηκαν σε όλη τον κόσμο. Συναντάμε το μούσμουλο και με διάφορες άλλες ονομασίες, που κατά περιοχή είναι πιο οικείες, όπως για παράδειγμα : μέσκουλο,μέσπιλο, δέσπολα, νέσπολα ή  Ιαπωνικό δαμάσκηνο, ή  δαμάσκηνο Μάλτας.

Το φυτό είναι ένας αειθαλής, μεγάλος θάμνος ή μικρό δέντρο που ανήκει στην οικογένεια Rosaceae (Ροδοειδή),  του γένους Eriobotrya (εριοβοτρύα). Η επίσημη βοτανική ονομασία είναι Eriobotrya japonica.

Τα μούσμουλα, εμφανίζονται στα δέντρα προς το τέλος του χειμώνα, αλλά είναι ώριμα και έτοιμα για συλλογή την μέση της Άνοιξης και ως τον Ιούνιο  . Τα ώριμα φρούτα έχουν μαλακή υφή. Εξωτερικά, η επιφάνεια του περιβλήματος είναι ομαλή με χρυσοκίτρινο ή  πορτοκαλί χρώμα. Εσωτερικά, η σάρκα είναι λευκή ή πορτοκαλί , ανάλογα με τον τύπο της ποικιλίας. Κάθε καρπός περιέχει 3-5,  μεγάλα καφέ κουκούτσια, που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή  στην χρήση, γιατί  περιέχουν τοξικούς κυανογόνους γλυκοζίτες.
Τα φύλλα της μουσμουλιάς, χρησιμοποιούνται για παρασκευή αφεψήματος σε διάφορα μέρη και θεωρούνται πολύτιμα στην παραδοσιακή κινέζικη ιατρική.

Μούσμουλα και υγεία

• Τα μούσμουλα είναι πολύ χαμηλά σε θερμιδική αξία.  Παρέχουν μόλις 47 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια. Είναι πλούσια σε αδιάλυτες φυτικές ίνες και σε  πηκτίνη. Η πηκτίνη διατηρεί την υγρασία στο παχύ έντερο, κατά την διάρκεια διαφόρων  λειτουργιών και δρα ως υπακτικό. Είναι μια καλή επιλογή για άτομα που πάσχουν από δυσκοιλιότητα. Βοηθάει επίσης στην προστασία του βλεννογόνου  του παχέος εντέρου, μειώνοντας το χρόνο έκθεσης σε τοξικές ουσίες. Έχει  αποδειχθεί ότι η πηκτίνη, μειώνει τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, μειώνοντας την επαναπορρόφηση της στο παχύ έντερο, επειδή δεσμεύεται από τα χολικά οξέα  με αποτέλεσμα στην αποβολή της από το σώμα.
• Τα μούσμουλα είναι μια εξαιρετική πηγή βιταμίνης-Α (παρέχει περίπου 1528 IU ανά 100g), και φαινολικών φλαβονοειδών αντιοξειδωτικών, όπως είναι το χλωρογενικό οξύ, το νεο-χλωρογενικό οξύ, το υδροξυβενζοϊκό οξύ, το φερουλοκυκουινικο οξύ (feruloylquinic), το προτοκατεχουικό (protocatechuic) οξύ, η  επικατεχίνη, το κουμαρικό οξέα και το φερουλικό οξύ . Τα ώριμα φρούτα έχουν υψηλότερη  συγκέντρωση  χλωρογενικού οξέος. Η βιταμίνη Α  βοηθάει στην διατήρηση της ακεραιότητας των βλεννογόνων και του δέρματος. Εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση φυσικών τροφών και φρούτων πλουσίων σε βιταμίνη-Α και σε φλαβονοειδή βοηθά στην προστασία των πνευμόνων και από ορισμένες μορφές καρκίνου, όπως είναι ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας. Επίσης η βιταμίνη Α παίζει σημαντικό ρόλο στην όραση και στην οδοντική υγεία.
• Τα φρέσκα φρούτα περιέχουν και  βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως είναι το φυλλικό οξύ, η βιταμίνης Β-6 και η νιασίνη και  επίσης περιέχουν μικρές ποσότητες  βιταμίνης-C.
• Τα μούσμουλα, είναι επίσης  πλούσια σε κάλιο και μια καλή πηγή ασβεστίου, σιδήρου, χαλκού, μαγγανίου και άλλων μέταλλων. Το κάλιο είναι ένα σημαντικό συστατικό των κυττάρων και των σωματικών υγρών, και βοηθά στην φροντίδα του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης. Το μαγγάνιο χρησιμοποιείται από το σώμα ως συν-παράγοντας του αντιοξειδωτικού ενζύμου, δισμουτάση του υπεροξειδίου. Ο σίδηρος και χαλκός χρειάζονται για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Φρέσκα μούσμουλα (Eriobotrya japonica), Μέση Διατροφική Ανάλυση ανά 100g
Θρεπτικό Συστατικό	Τιμή	% της ΣΗΠ
Ενέργεια	47 Kcal	2.4%
Υδατάνθρακες	12.14 g	9%
Πρωτεΐνες	0.43 g	2%
Ολικά λιπαρά	0.20 g	1%
Χοληστερόλη	0 mg	0%
Διαιτητικές ίνες	1.70 g	4%
Βιταμίνες
Φυλλικό οξύ	14 µg	3.5%
Νιασίνη	0.180 mg	1%
Πυριδοξίνη	0.100 mg	8%
Ριβοφλαβίνη	0.024 mg	2%
Θειαμίνη	0.019 mg	2%
Βιταμίνη A	1528 IU	51%
Βιταμίνη C	1 mg	2%
Ηλεκτρολύτες
Νάτριο	1 mg	0%
Κάλιο	266 mg	6%
Μέταλλα
Ασβέστιο	16 mg	1.6%
Χαλκός	0.040 mg	4.5%
Σίδηρος	0.28 mg	3.5%
Μαγνήσιο	13 mg	3%
Μαγγάνιο	0.148 mg	6.5%
Φώσφορος	27 mg	4%
Σελήνιο	0.6 µg	1%
Ψευδάργυρος	0.05 mg	0.5%

Πηγή:USDA National Nutrient data base

Επιλογή, συντήρηση, χρήση

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η «εποχή των μούσμουλων», ξεκινάει με την αρχή της άνοιξης.  Γενικά, οι καρποί είναι έτοιμοι για συγκομιδή όταν η φλούδα τους γίνεται κίτρινη  και η σάρκα  αποκτάει μαλακή υφή.  Στην αγορά πρέπει να επιλέγουμε φρέσκα ώριμα φρούτα με έντονο κίτρινο χρώμα, λεία  με ελαφρά «γλυκό» άρωμα. Πρέπει να αποφεύγουμε φρούτα με ρωγμές, με ζαρωμένο  περίβλημα (φλούδα) καθώς και αυτά που  έχουν εξωτερικά κηλίδες.
Τα μούσμουλα  μπορούν να διατηρηθούν σχετικά καλά μέχρι και 2 εβδομάδες στο διαμέρισμα  φρούτων / λαχανικών του οικιακού ψυγείου. Πριν από την κατανάλωση τα μούσμουλα πρέπει να πλένονται καλά με νερό. Η φλούδα αφαιρείται εύκολα και η σάρκα που είναι κοντά στην φλούδα είναι πιο γλυκιά από εκείνη που βρίσκεται κοντά στο κουκούτσι. Χρησιμοποιούνται επίσης για παρασκευή μαρμελάδας, σε τάρτες και σε άλλα γλυκίσματα. Σε ορισμένα μέρη ο χυμός της σάρκας με κανέλλα είναι ένα πολύ αγαπητό γλυκό ρόφημα

Ασφάλεια
Τα κουκούτσια των καρπών του μούσμουλου περιέχουν τοξικά αλκαλοειδή όπως κυανογόνους γλυκοζίτες, που όταν καταναλωθούν μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά συμπτώματα ασθενειών. Για τον λόγο αυτό τα κουκούτσια δεν θεωρούνται εδώδιμα.
[Απαιτείται,  ιδιαίτερη προσοχή και  σχετική ενημέρωση σχετικά με την ποσότητα των κουκουτσιών που ίσως απαιτείται για κάποια χρήση.]

Καλλιεργητικές φροντίδες.

Η καλλιέργεια της μουσμουλιάς δεν δυσκολεύει ουσιαστικά τον παραγωγό. Με σύμμαχο τη μεγάλη ανθεκτικότητα της σε εχθρούς και ασθένειες, η μουσμουλιά αποτελεί μια εύκολη και βιολογική λύση για τους αγρότες. Η κοινή, ντόπια  μουσμουλιά συνήθως προέρχεται από σπορόφυτο και ενώ έχει μεγάλα κουκούτσια και μικρό μέγεθος, παράγει εξαιρετικά γλυκούς καρπούς. Οι εμπορικές ποικιλίες της μουσμουλιάς παράγουν μεγάλους καρπούς, με μικρότερο κουκούτσι, οι οποίοι είναι επιθυμητοί από τους αγοραστές, αλλά λιγότερο εύγεστοι.